برنامه “گفت وگوی فرهنگی” با موضوع نظام ارتقاء شغلی اساتید و اعضای هیئت علمی دانشگاه ها و تقلب علمی با حضور دکتر قاسم عمو عابدینی مدیر کل رصد و پایش و آینده نگری علم و فنآوری، دکتر غلامرضا ذاکر صالحی عضو هیئت علمی موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی و سید حسین حسینی مدیر کل دفتر گسترش آموزش عالی وزارت علوم به روی آنتن رفت.
دکتر قاسم عمو عابدینی با اشاره به آیین نامه ارتقا اساتید در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی گفت: بر طبق این آیین نامه و دستورالعمل، فعالیت اساتید به صورت سالیانه ارزیابی می شود و مطابق آن ارتقا پیدا می کنند.
وی افزود: این آیین نامه تا به حال چندیدن بار مورد بررسی و ارزیابی و تغییر قرار گرفته و الان هم در وزارت علوم و وزارت بهداشت اساتید داشگاه ها مطابق برنامه هایی که در حوزه علم و فنآوری و در سطح کلان کشور شکل می گیرد مطابق آن فعالیت هایشان تطبیق داده و امتیاز بندی می شود و به این ترتیب فعالیت آنها جهت دهی می شود.
وی به تاثیر سیاست های اجرایی در جهت دهی به مقالات و پژوهش های علمی اشاره کرد و عنوان داشت: جهت گیری که از سالیان قبل شکل می گیرد بر جهت پایش نتایج و تحقیقات علمی و پژوهشی در ژورنال های بین المللی اساتید تاثیر می گذارد. در سالیان گذشته اساتید هم به لحاظ تشویق های که می شدند و هم به لحاظ ارتقا و امتیازاتی که می گرفتند، جهت گیری خودشان را تغییر دادند و ما شاهد بودیم که یک جهشی در فعالیت های پژوهشی اساتید در سطح جهان شکل گرفت..
مدیر کل رصد و پایش و آینده نگری علم و فنآوری با اظهار به اینکه دانشگاه ها از آموزش محوری به پژوهش محوری کشیده شده اند، عنوان کرد: نیازهای کشور تغییر کرده است و باید جایگاه فضای تولید فنآوری و رفع مشکلات کشور که خواسته کشور از اساتید است به گونه ای در آیین نامه ها دیده شود. در آیین نامه فعلی یک مقداری این جهت گیری ها را دیده شده ولی کافی نیست، لذا دانشگاه ها از آموزش محوری به پژوهش محوری کشیده شده اند ولی الان باید فضای جدیدتری در حوزه های عملکردی رخ دهد.
دکتر سید حسین حسینی به آسیب شناسی معیار مقاله برای ارتقا اساتید پرداخت و گفت: گاهی پرداختن بیش از حد به اعتبار مقالات، عواقب بدی را دارد. نوشتن مقاله باید در راستای تولید علم باشد و از طرفی این تولید باید علم هم اثر بخشی بیرونی خودش را داشته باشد و هم تاثیرگذاری علمی و آموزشی را در محیط کار آن استاد فراهم کند. ولی گاهی با رویکردهای کمی، بهایی که برای این موضوع تعیین می کنیم و توجهی که برای این موضوع صورت می گیرد به گونه ای است که متاسفانه بخش همکاران، هدف می شود. یعنی اگر واقعا هدف فقط تولید و نوشتن یک مقاله باشد آن وقت به این رویکردهای چند محوری دامن زده می شود و این خودش عواقبی می تواند داشته باشد.
وی افزود: متاسفانه آنقدر همکاران ما در دانشگاه ها خصوصا در حوزه تحصیلات تکمیلی با دانشجویان متعددی در مقاطع دکترا و کارشناسی ارشد مواجه هستند، در حالی که مدیریت کردن یک پروژه زمان بسیار زیادی را از یک استاد می طلبد تا بتواند مدیریت و هدایت کند و به انتها برساند و خروجی آن مستندی باشد که قابل استناد برای دیگران باشد. اگر یک استاد در یک بازه زمانی چند دانشجوی دکترا را راهنمایی کند در این صورت رسیدگی لازم صورت نمی گیرد و رابطه بین استاد و دانشجو خوب تعریف نمی شود.
مدیر کل دفتر گسترش آموزش عالی وزارت علوم توسعه کیفی آموزش عالی را ضروری دانست و بیان داشت: نگاهی که در آموزش عالی مطرح است بحث توسعه کیفی آموزش عالی است که باید متناسب با شرایط و امکانات دانشگاه تعریف آن را کنیم و برای این امر نیاز است زیرنظام های آموزش عالی هماهنگ باشند.
عمو عابدینی با اظهار به اینکه در حوزه تولید علم کیفی سازی ضروری است، گفت: باید فضای نوع آوری را توسعه دهیم در این صورت در این فضا مقالاتی چاپ می شود که ارجاعیات به آن مقالات افزایش پیدا می کند و محققین دیگر را متوجه می کند. اگر بتوانیم این فضا را توسعه دهیم که منظور ما از تولید علم، ابعادی است مثلا چاپ مقالاتی که بتواند در ژورنال های بسیار معتبر منتشر شوند، کیفی سازی می تواند ما را به سمت مرجعیت علمی سوق دهد.
وی با طرح این سوال که باید چه نوع مقالاتی چاپ شود، پاسخ داد: ما الان طوری برنامه ریزی کرده ایم که هرجا دستاوردی را دیدیم می خواهیم آن مقاله را چاپ کنیم. کیفی سازی و اینکه چه نوع مقاله ای را چاپ کنیم، مهم است. کیفی سازی یکی از مباحث توسعه نظام نوع آوری است. باید فرهنگ ثبت ایده را در مجاری قانونی خودش در نظر بگیریم. متاسفانه هنوز این فرهنگ جا نیافتاده است.
ذاکر صالحی با بیان انکه آیین نامه ارتقا اساتید پنج ایراد دارد، به بیان آنها پرداخت و گفت: مشکل را در مقاله نمی بینم بالاخره یک استاد باید چند مقاله داشته باشد تا بخواهد استاد تمام شود، بلکه فکر می کنم اشکال اصلی در پنج حوزه است، اول اینکه این آیین نامه انعطاف ندارد. فرض کنید اگر شما ملاصدرا را با این آیین نامه بخواهید ارتقا بدهید آیا ایشان استادیار می شود؟. چرا برای گزارش یک طرح پژوهشی که یک مشکل ملی را حل کرده چهار امتیاز در نظر می گیریم و بعد هم می گوییم اگر از این طرح مقاله ای نوشته شده باشد و امتیازی گرفته باشد دیگر امتیاز طرح پژوهشی را نمی گیرد. چرا نمی توانیم به یک پژوهش علمی که نو آورانه بوده و مشکلی را در جامعه حل کرده تا ۴۰ امتیاز دهیم. چرا کمیسیون های منتخب چنین اختیاری را ندارند.
وی نداشتن تنوع را مشکل دوم این آیین نامه معرفی کرد و اظهار داشت: مثلا در بورس ایده، اگر کسی ایده ای دارد و بیاید آن را مدون کند شاید در غالب یک مقاله استاندارد نباشد، ولی ممکن است این ایده نو آورانه باشد، آن را ثبت کند و امتیاز بگیرد و یا استادی رشته اش حقوق است و قانونی را در سطح ملی به مجلس برده و آن تصویب شده باشد، بتواند دراینجا ۲۰ الی ۳۰ امتیاز بگیرد و یا کسی سیاستی را در شوراهای مهمی که در حوزه علم و فنآوری کار می کنند، تدوین کرده چرا نتواند امتیاز بگیرد. همیشه نباید به چیزهای ملموس امتیاز دهیم. باید مسائلی که تحت عنوان سرمایه های فکری یا دارایی های نامشهود است کدگذاری شود و افراد بتوانند با اینها ارتقا پیدا کنند.
عضو هیئت علمی موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی ادامه داد: مسئله سوم، توقف های طولانی بین مراتب ودرجات علمی است. این سیستم توقف از ارتش گرفته شده تا درجه داران بتوانند تجربه کسب کنند ولی ما در عرصه علم و فنآوری توقف نداریم و ممکن است یک کسی نو آورانه و در مدت کوتاهی تحولی در حوزه فنآوری ایجاد کند.
وی تبدیل مولفه های کیفی به کمی در آیین نامه را از دیگر مشکلات آن بیان و عنوان کرد: خدمات اجتماعی یکی از مواردی است که سبب ارتقا اساتید می شود به نحو که، مثلا هر استادی به ازای هر ۵۰ ساعت خدماتی که در خارج از دانشگاه می دهد، یک امتیاز می گیرد. اما ممکن است یک نفر دو ساعت در جلسه ای شرکت کند و ایده ای را بدهد و تحولی را ایجاد کند. تبدیل کیفیت به کمیت در این فرآیند مخصوصا در بخش فرهنگی قابل تامل است. همچنین محاسبه کمی التزام به مبانی دینی افرادمشکل است مثلا کسی ۵ می گیرد و دیگری ۶ ، تفاوت این دو نفر در چه چیزی است و مرجع تشخیص چه کسی است؟
ذاکر صالحی به بیان اخرین ایراد آیین نامه ارتقا اساتید پرداخت و گفت: مشکل پنجم آیین نامه موجود، این است کهشرط مقاله آی. اس. آی را برداشتند و آی. اس. سی را گذاشتند، یعنی یک نمایه بین المللی را برداشتند و نمایه ای داخلی را جایگزین کردند. اما باید نمایه داخلی تقویت شود و فقط فارسی نباشد.
در خاتمه عموعابدینی در ارتباط با تقلب علمی اساتید برای ارتقا، یادآور شد: تقلب علمی در کشور ما خیلی کمرنگ است چون جایگاه فرهنگی و معنوی اساتید اجازه این موضوع را نمی دهد.
یادآور می شویم، این برنامه شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۲۱ از شبکه رادیو گفتوگو به روی آنتن می رود.
دیدگاهتان را بنویسید