شنبه ، ۲۵ / آبان / ۱۳۹۲ - ۰۵:۵۴
کد مقاله : 850
پژوهشهای اجتماعی حساس: از مصونیت هویتی تا پنهان کاری نسخه چاپی

چکیده :

  پژوهشهای اجتماعی به دلیل نوع آزمودنی و محیط تحقیق از پیچیدگی­های خاصی برخوردارند. در این نوع مطالعات گاهی مشکلات تا بدانجا پیش می­رود که محدودیت­های تحقیق به بن­بست و امتناع از دست­یابی به حقیقت تبدیل می­شوند. این نکته در مورد پژوهشهای اجتماعی دارای موضوعات حساس[1] از قبیل مطالعه پدیده­هایی چون بی­عدالتی و فساد اداری، مسایل حقـوق بشر، مسائل زنان و اقلیت­های قـومی و مـذهبی و … برجسته­تر می­شود.

  در فرآیند این پژوهشها مراعات مسائلی چون محافظت از تمامیت و یکپارچگی روانی و جسمی پاسخگویان[2] هم­چنین حفظ گمنامی و مصونیت هویتی[3] آنان به عنوان یک هنجار علم[4] از سوی پژوهشگر اهمیت دارد. از سوی دیگر از جانب آزمودنی نیز عدم همکاری و مشارکت در یک فعالیت علمی وپنهان­کاری[5]  یک ضد هنجار علم تلقی شده و پژوهش را با محدودیت و مانع روبرو می­کند. هرچند این خصلت به عدم ارائه اطلاعات مفید به پژوهشگر منجر شده و در مرحله به اشتراک گذاشتن دانش و کشف یافته­های موثق خلل ایجاد می­کند اما در مورد پژوهش­های اجتماعی حساس ،پژوهشگر در برابر این واقعیت اجتماعی باید سیاست صبر و مدارا پیشه کند. تا جایی که ممکن است این خصلت را یک ضد هنجار علم تلقی نکند و از طریق همدلی[6] به کشف گوشه­هایی از حقیقت و تکمیل تدریجی پازل خود اقدام کند.

  نگارندگان در فرآیند انجام پژوهش­هایی پیرامون «راهبردهای مبارزه با فساد اداری در ایران» و «خشونت پنهان علیه زنان در محیط­های کاری» با شواهد منظمی از مراعات یا نقض گریزناپذیر هنجارهای علم  مواجه شده­اند.

  هدف مقاله حاضر این است که این تجارب عملی و شواهد حاصل از این پژوهشها مدون و در اختیار سایر پژوهشگران علوم اجتماعی قرار گیرد.

  یافته­های کیفی نشان می­دهد: در این میان مهارت­های ارتباطی و فردی محقق و سوابق و شخصیت وی نقش بسیار تعیین کننده­ای دارد. از سوی دیگر ضد هنجار «پنهان کاری» ارتباط معکوس با درک آزمودنی از حفظ گمنامی و مصونیت هویتی خود دارد. به گونه­ای که اعتماد به مراعات هنجار اخیر از سوی پژوهشگر موجب بالا رفتن میزان همکاری و مشارکت آزمودنی­ها در تحقیق می­شود.

  این مسأله درمورد سازمانها و نهادها با ورود مؤلفه­های دیگر چون ترس از دست دادن شغل یا منصب و یا سیاسی شدن فرآیند تحقیق پیچیده­تر می­شود.

  این مطالعه هم­چنین نشان داد در پژوهش­های اجتماعی حساس معمولاً با تعدیل­های ناگوار و برخلاف پیش­بینی در طرح تحقیق[7]، اهداف، سئوالات و فرضیات و بالاخص کاهش حجم نمونه و در نتیجه کاهش سطح تعمیم­پذیری مواجه­ایم.

 

 

 

برای دانلود متن کامل مقاله کیلیک فرمایید

 

PDF2

 

 


[1] – Sensitive social research

[2] – protection of psycho- physical integrity of respondents

[3] – Anonymity of respondents

[4] – Scientific norm

[5] – secrecy

[6] – Empathy

[7] – Research design

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

code

کد امنیتی *
Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.