|
سمینار بین منطقه‌ای آسیبهای وارده به آموزش و راه‌های جلوگیری از آن توسط کمیسیون ملی یونسکو، وزارت آموزش و پرورش، دانشگاه پیام نور و با حمایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه شهید چمران (اهواز)، دانشگاه خرمشهر و دفتر منطقه‌ای یونسکو در تهران در تاریخ 7 اسفند 1391 در دانشگاه علم و صنعت برگزار شد.
اهداف این سمینار عبارت بود از:
– تعیین مکانیسم‌ها و ابزارهای موثر بین‌المللی با همکاری یونسکو به منظور مقابله و پیشگیری از آسیب به نظام‌های آموزشی کشورها
– ارتقای دانش شرکت‌کنندگان به منظور شناخت کافی از انواع آسیبهای وارده بر آموزش
– فراهم‌ساختن زمینه تبادل نظر و اطلاع‌رسانی بین شرکت‌کنندگان در زمینه چالش‌های مربوط به حراست از نظام‌های آموزشی
این سمینار شامل مراسم افتتاحیه، نشست‌های تخصصی و جلسه اختتامیه بود.
در مراسم افتتاحیه پس از پخش تلاوت آیاتی چند از کلام‌الله مجید و سرود جمهوری اسلامی ایران دکتر شجاعی‌فرد (رئیس کمیته ملی آموزش عالی کمیسیون ملی یونسکو)، کیت موریارتی (رئیس بخش آموزش صلح و حقوق بشر، بخش آموزش صلح و توسعه پایدار یونسکو)، دکتر علی اصغر یزدانی ( قائم‌مقام وزیر و رئیس مرکز امور بین‌الملل وزارت آموزش و پرورش)، دکتر حسامی (قائم‌مقام دانشگاه پیام نور) و دکتر محمدرضا سعیدآبادی (دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو- ایران) سخنرانی کردند. در این مراسم متن پیام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری توسط دکتر فرهنگی (مشاور ارشد وزیر علوم، تحقیقات و فناوری) قرائت شد.
مراسم افتتاحیه با سخنرانی و خیر مقدم دکتر محمدحسن شجاعی‌فرد آغاز شد و سپس دکتر عبدالله فرهنگی پیام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری را قرائت کرد. دکتر دانشجو در این پیام، آسیب‌شناسی و شناخت موانع موجود در مسیر تعالی‌بخش آموزش برای همه را از اقدامات اساسی و مبنایی در جهت رشد و پیشرفت مطلوب نظام‌های آموزشی در
مناطق و کشورهای مختلف جهان اعلام کرد و حوادث ناشی از عوامل انسانی به-ویژه اقدامات خشونت‌آمیز از قبیل جنگ‌ها و منازعات و تهدید و ترور را از جمله آسیبهای انسانی حوزه آموزش نام برد و بر همفکری و هماهنگی میان مسئولان و صاحب‌نظران در جهت تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در زمینه پیشگیری از آسیب به نظام‌های آموزشی به هر شکل و با هر انگیزه، به عنوان گامی بلند برای تأمین زیرساخت لازم در مسیر پیشرفت و اعتلای ملت‌ها و تضمین سلامت و امنیت جسمی و روانی دانش‌آموزان و دانشجویان در مرکز تعلیم و تربیت تاکید کرد.
وزیر علوم در این پیام اظهار داشت: “ما به عنوان دلدادگان به تعالیم و معارف دینی، واجد انگیزه‌های مضاعف در توجه جدی به هرگونه پیشنهاد انسانی از سوی مجامع جهانی به‌ویژه یونسکو که وظایف خطیری در خصوص توسعه علمی وآموزشی ملل متحد برعهده دارد می‌باشیم، زیرا هم به اقتضای تدین و وظیفه اسلامی و هم به موجب سوابق درخشان تفکر و تمدن ایرانی، برای پیشگامی در عرصه‌های مختلف فعالیت‌های بشردوستانه مهیا و مایلیم”. دکتر دانشجو در بخش پایانی این پیام ضمن تاکید بر همکاری با نهادهای فرهنگی بین‌المللی به‌ویژه یونسکو، برای برگزارکنندگان و فعالان این سمینار در دستیابی به اهداف عالی انسانی، به‌خصوص تعیین روش‌ها و ابزارهای مؤثر بین‌المللی با همکاری یونسکو به منظور مقابله و پیشگیری از هرگونه آسیب به نظام‌های آموزشی کشورها آرزوی توفیق کرد.
سخنران دیگر این بخش، کیت موریارتی بود. وی در سخنرانی خود به وضعیت آموزش در مناطق پس از جنگ و فاجعه اشاره کرد و اظهار داشت: اقدامات یونسکو بر آماده‌سازی، پاسخگویی و کمک به بازسازی کشورهای درگیر این فاجعه‌ها متمرکز می‌شود و بر مبنای اصل تضمین دستیابی همه فراگیران، کودکان و بزرگسالان به امکانات آموزشی شکل گرفته است.” موریارتی در ادامه فعالیت‌های یونسکو را در ارتباط با زلزله هائیتی، سیل پاکستان، زلزله بم در ایران، مشکلات افغانستان و همچنین مالی تشریح کرد.
دکتر علی اصغر یزدانی در سخنرانی خود با عنوان: اهمیت برنامه‌ریزی و ظرفیت‌سازی در خصوص بحران‌های پیش‌بینی نشده در نظام‌های آموزشی” ضمن بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران همانند برخی از کشورهای منطقه، شرایط بحرانی بسیاری را پیش رو داشته و تجربه‌های تاسف‌باری را از سرگذرانده است اظهار داشت:
“تخریب ده‌ها مدرسه در طول هشت‌سال جنگ تحمیلی و به شهادت‌رسیدن شمار زیادی از کودکان و نوجوانان دانش‌آموز و همچنین نیروهای آموزشی و اداری مدارس، از دیگر بحران‌هایی است که نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر آنها را پشت سر گذاشته است. با وجود آن‌که زیان‌های جانی و مالی ناشی از این رویداد و نیز حوادث طبیعی نظیر زلزله، عظیم است اما خوشبختانه در کشور ما قابلیت و توان جبران و ترمیم این زیان‌ها وجود داشته است. به طوری که ما اکنون صاحب توان و تجربه‌ای ارزنده در زمینه مقابله با شرایط بحرانی به هنگام رویدادهای پیش‌بینی نشده هستیم ” وی درادامه اظهار داشت: “هنگامی که یک رویداد ناگوار در نقطه‌ای از کشور رخ می‌دهد توان و قابلیت مهار بحران در ساعت‌های اولیه بسیار مهم و سرنوشت‌ساز است. گام بعدی، جبران خسارت‌های واردشده به نظام آموزشی از طریق ظرفیت‌های موجود در آن است. چنانچه ظرفیت‌ها از پیش تقویت‌شده باشد این امکان وجود دارد که نظام آموزشی بتواند با اجرای اقدام‌های ضربتی، زیان واردشده را جبران کند. خوشبختانه این توان و قابلیت در کشور ما وجود داشته است. از نظر ما هرگونه آسیب‌رساندن به موسسه‌های آموزشی و هدف قراردادن مدارس که شمار زیادی کودک و نوجوان در آن به فعالیت‌های آموزشی و فرهنگی مشغولند، اقدامی پلید و موهن و ضد انسانی و مغایر با حقوق اساسی انسان‌هاست. امیدواریم سازمان‌های بین‌المللی آموزشی و فرهنگی که یونسکو در راس آنها قرار دارد، برای رفع این اقدام غیر انسانی تدابیر ویژه اتخاذ کنند تا از این به بعد شاهد رویدادهای تاسف بار نباشیم“.
دکترحسامی در سخنرانی خود با عنوان “نقش آموزش‌های مجازی در ظرفیت‌سازی نظام‌های آموزشی آسیب‌دیده” ضمن بیان اینکه دانشگاه پیام نور در استفاده از شیوه آموزش مجازی بسیار فعال بوده و با شعار “آموزش برای همه، همه‌وقت و همه‌جا” امکان تحصیل برای همگان را فراهم کرده است افزود: “بزرگترین بخش مولد در جامعه، بخش آموزش است و چنانچه کشوری از آن چشم‌پوشی کند، از رقبای جهانی عقب می‌ماند. امروزه برخی از مسائل و موضوعات جوامع، اثر و انعکاس جهانی یافته و کارکرد آینده آموزش پیچیده‌تر شده است. حفظ صلح، رشد اقتصادی و دسترسی به توسعه‌های علمی و حفظ محیط زیست و میراث فرهنگی همگی از کارکردهایی است که به کیفیت آموزش جوامع مربوط می‌شود. مشکلات و آسیب‌هایی که به دلایل مختلف از جمله سوانح طبیعی، جنگ و… باعث محدودیت در بخش آموزش و محروم‌ماندن عده بسیاری از تحصیل می‌شود، ضرورت استفاده از آموزش از راه دور و شیوه‌های مجازی، همگانی‌کردن امر آموزش و رفع نابرابری‌های آموزشی را محرز می‌نماید.”
آخرین سخنران مراسم افتتاحیه دکتر محمدرضا سعیدآبادی بود. وی ابتدا از کلیه دست‌اندرکاران برگزاری سمینار (دانشگاه علم و صنعت، دانشگاه پیام نور و وزارت آموزش و پرورش) تشکر و قدردانی کرد و نقش دولت‌ها و مجامع بین‌المللی را در حفاظت از نظام‌های آموزشی بسیار مهم برشمرد و اظهار داشت: “آنچه که محور توسعه پایدار انسانی است، حراست و مراقبت از نظام‌های آموزشی است که دولت‌ها باید با همکاری نهادهای بین‌المللی از طریق ابزارهای حقوقی و قانونی، کلیه توان خود را به منظور مراقبت از نظام‌های آموزشی و پیشگیری از آسیبهای وارده به آنها بر اثر جنگ و خشونت، آسیبهای روانی و… به کار گیرند. نظر ما در کمیسیون ملی یونسکو این است که یک کنوانسیون بین‌المللی مانند کنوانسیون حراست از مکان‌های فرهنگی برای مراقبت از فضاهای آموزشی با همکاری دولت‌ها و یونسکو تنظیم شود. در جلسه اختتامیه سمینار این موضوع در بیانیه‌ای که توسط بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو تهیه شده و قرائت خواهد شد، در نظر گرفته شده است. امیدوارم که با همکاری یونسکو بتوانیم این پیشنهاد را عملیاتی کنیم.”
پس از مراسم افتتاحیه، نشست‌های تخصصی سمینار آغاز شد. در اولین نشست دکتر یدالله مهرعلیزاده (استاد دانشگاه شهید چمران اهواز)، ابراهیم دانجوما عبداللهی (رئیس انجمن اولیا و مربیان وزارت آموزش و پرورش نیجریه) و دکتر مرتضی رئیسی (معاون عمرانی وزیر آموزش و پرورش و رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس سخنرانی کردند.
دکتر مهرعلیزاده در مقاله خود با عنوان “بررسی استراتژی های جمهوری اسلامی ایران برای بازسازی و رفع آسیبهای ناشی از جنگ تحمیلی بر نظام توسعه منابع انسانی کشور” ضمن اشاره به آسیبهای وارده به جنگ، به برنامه اول توسعه اشاره و آن را یکی از موفق‌ترین برنامه‌ها در بازسازی پس از جنگ تحمیلی عنوان کرد و در ادامه اظهار داشت: “با اجرای استراتژی‌های برنامه اول توسعه که این روند تا برنامه پنجم توسعه نیز ادامه یافت، ما شاهد روند صعودی خوبی در شاخص‌های توسعه به لحاظ ورود به مدرسه و در کل توسعه بوده‌ایم. گزارش توسعه انسانی سازمان ملل متحد در سال 2011 نشان‌دهنده رشد 61 درصدی شاخص توسعه انسانی در زمینه‌های زندگی طولانی و سالم، دسترسی به شناخت و سطح مناسب زندگی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی است”. وی در ادامه همراهی و همدلی مردم، سیاست‌گذاری مناسب در عرصه‌های مختلف از جمله آموزش و اختصاص بودجه لازم به این مقوله را از جمله عوامل توسعه کشور به‌ویژه توسعه آموزشی با وجود 8 سال دفاع مقدس عنوان کرد.
دومین سخنران این بخش ابراهیم دانجوما عبدالهی بود. وی در سخنرانی خود با عنوان ” آسیبهای آموزش و اقدامات پیشگیرانه در اقتصادهای در حال توسعه” اظهار داشت: “آموزش یک پدیده اجتماعی است و هدف آن دستیابی به رفاه و بهره‌مندی بیشتر از زندگی است. مفهوم آسیب آموزشی، بیانگر چالش‌ها و عوامل چندگانه‌ای است که مانع رشد آموزش در یک کشور می‌شود، به نظام آموزشی آن ضربه می‌زند و جامعه از اثرات آن آسیب می‌بیند. مهم‌ترین عواملی که باعث آسیب آموزشی در کشورهای درحال توسعه می‌شود عبارت است از: فضای سیاست‌گذاری نامطلوب، بودجه محدود، فقدان تسهیلات زیرساختی، مداخلات سیاسی که موجب سلب خودمختاری موسسات آموزش‌عالی می‌شود، ناهماهنگی میان برنامه‌های درسی و نیازهای توسعه و نیروی انسانی و درگیری‌های سیاسی و جنگ.” وی در ادامه سیاست‌های مناسب، افزایش بودجه، تدارک تسهیلات و خودمختاری را از عوامل مهم در اصلاح نظام آموزشی در کشورهای درحال توسعه عنوان کرد.
“برنامه‌ها و اقدامات جمهوری اسلامی ایران در زمینه کاهش آسیب پذیری مدارس” عنوان سخنرانی دکتر مرتضی رئیسی بود. دکتر رئیسی اظهار داشت: “طبق ارزیابی فضای آموزشی که در سال 2005-2004 انجام شد، مدارس به لحاظ استحکام در سه مقوله شامل محکم، نیازمند مقاوم‌سازی و تخریبی قرار گرفتند. بر این اساس، 36درصد از مدارس “قوی”، 31درصد “نیازمند مقاوم‌سازی” و 33درصد “تخریبی” تشخیص داده شد. در سال 2006 با توجه به قانونی که به تصویب رسید سه میلیارد و پنجاه و چهارمیلیون دلار صرف بازسازی شد و 52 هزار مدرسه ایمن تاسیس گردید.” وی در ادامه با اشاره به این که اعتبارات بیشتری در این زمینه پیش‌بینی شده است افزود: “طی هفت‌سال گذشته جمهوری اسلامی ایران توانسته است با صرف 8 میلیارد دلار، بیست و هشت هزار و پانصد مدرسه بازسازی‌شده با 136هزار کلاس درس ایمن ایجاد نماید.”
دومین نشست تخصصی با سخنرانی دکتر مهرداد کاظم‌زاده دبیر قطب علمی روانپزشکی و روانشناسی بالینی دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی تهران آغاز شد. وی در سخنرانی خود با عنوان “پیامدهای روانشناختی ناشی از آسیبهای وارده بر نظام آموزشی و راهکارهای پیشگیری از توسعه آسیب-های روانی” به جنگ، تروریسم، بحران‌های اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و فرآیند جهانی‌شدن به عنوان عوامل آسیب‌زا برنظام آموزشی اشاره کرد و اظهار داشت “تروریسم و جنگ باعث ایجاد اضطراب فراگیردر جامعه می‌شود. میزان افسردگی در دانش‌آموزانی که تجربه جنگ داشتند به نسبت افراد دیگر، 20 تا 25درصد بیشتر است. جنگ همچنین باعث ایجاد اختلالات رفتاری و اختلال استرس پس از ضربه می‌شود که این خود موجب پرخاشگری و رفتارهای ضد اجتماعی می‌شود. بحران‌های اقتصادی و در نتیجه آسیب در عزت نفس و نیز کمبود وسائل کمک‌آموزشی از جمله موانع در فرآیند خودشکوفایی است. “وی در ادامه فرآیند جهانی‌شدن را یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد مشکل در هویت‌یابی و ایجاد تعارضات و مشکلات فرهنگی عنوان کرد و مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از توسعه آسیبهای روانی را واکسیناسیون روانشناختی بر اساس آموزش‌های مبتنی بر سلامت معنوی، توسعه برنامه‌های آموزشی فرزندپروری، آموزش مهارت‌های زندگی، توسعه برنامه‌های آموزش‌های اجتماعی و …. عنوان کرد.
دومین سخنران این بخش اطهر حسین‌خان سیال دبیر مشترک وزارت آموزش پاکستان بود. وی در سخنرانی خود با عنوان “آسیبهای وارده به آموزش” مهم‌ترین آسیبهای وارده به آموزش را فقر اقتصادی، محرومیت زنان و دختران، افراد ناتوان جسمی و مهاجران و اقلیت‌های مذهبی و نژادی از آموزش عنوان کرد و در زمینه وضعیت آموزش در پاکستان و آسیبهای آموزشی این کشور اظهار داشت: “پاکستان جز کشورهایی است که در سال‌های اخیر شاهد بلایای طبیعی بسیاری از جمله زلزله بوده است. در این کشور به‌واسطه بافت فرهنگی آن، ممنوعیت‌های زیادی برای دختران و زنان وجود دارد که یکی از آنها ورود دختران به مدارس است. ازدواج دختران در سنین پایین، نابرابری بین دختران و پسران در بهره‌مندی از آموزش و محرومیت اقتصادی از دیگر آسیبهای آموزشی در پاکستان به شمار می رود. “وی در ادامه با اشاره به برنامه “درآمد بی‌نظیر” و برخی دیگر از پروژه‌های اجراشده در این کشور افزود: “این برنامه و پروژه‌ها همه در حمایت از ورود دختران به مدارس طراحی شده و تاکنون توانسته است رقم باسوادی این قشر از جامعه را به نحو چشمگیری ارتقاء بخشد”. این سخنران در پایان صحبت‌های خود، اجرای طرح‌های ابتکاری اصلاح آموزشی سازمان ملل را از ضروریات اصلاح نظام آموزشی در مناطق محروم عنوان کرد و نقش دولت‌ها و آژانس‌های بین‌المللی را در وضع قوانینی برای اجباری‌کردن آموزش کودکان ضروری دانست.
سخنران بعدی این نشست دکتر غلامرضا ذاکر صالحی، عضو هیئت علمی موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش‌عالی بود. وی در سخنرانی خود با عنوان “نقش ایران در بازسازی آموزش‌عالی افغانستان” ضمن بیان اینکه تاکنون عمده حملات و قربانیان خشونت‌های نظامی در محدوده کشورهای توسعه‌نیافته و به‌ویژه خاورمیانه قرارداشته است، به سه دوره جنگ و خشونت در افغانستان و تلاش‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در بازسازی علمی- آموزشی این کشور اشاره کرد و اظهار داشت: “پس از سرنگونی طالبان، دولت ایران با اهداف انسان‌دوستانه و به منظور یاری‌رسانی به مردم جنگ‌دیده این کشور، ستاد بازسازی افغانستان را تحت هدایت هیئت دولت تاسیس کرد و یکی از زیرمجموعه‌های این تشکیلات، ستاد بازسازی علمی-آموزشی افغانستان بود که مسئولیت آن به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری سپرده شد. از جمله اقدامات این ستاد، مرمت ساختمان‌های تخریب‌شده، اهدای ده‌ها هزار جلد کتاب علمی و دانشگاهی و صدها دستگاه کامپیوتر، کمک به تسریع در بازگشت دانشجویان تحصیلات تکمیلی و استادان افغانی مقیم ایران و پذیرش و تربیت دانشجویان افغانی بوده است.”
آخرین سخنران این نشست، فریده عابدین مدرس دانشگاه از کویت بود. وی در سخنرانی خود با عنوان “تنش پنهان در برنامه آموزشی” به وضعیت آموزش در کشور کویت پرداخت و اظهار داشت: “کویت در میان کشورهای عربی با داشتن 93درصد باسواد از رقم بسیار بالای سوادآموزی برخوردار است. اما نظام آموزشی جامعی که بتواند تنوع فرهنگی این کشور را که دارای فرهنگ ساحلی و فرهنگ بیابانی است، درنظر بگیرد وجود ندارد. بنابراین برنامه‌های درسی این کشور فقط یک یا دو چهره از جامعه این کشور را نشان می‌دهد و باعث می‌شود دانش‌آموزان در حاشیه آموزش قرار گیرند.” وی در ادامه، تاکید نظام آموزشی این کشور بر حفظ‌کردن مطالب بدون پرداختن به یادگیری مفهومی را از دیگر چالش‌های نظام آموزشی کشور کویت عنوان کرد.
درجلسه اختتامیه، بیانیه سمینار که توسط بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو تنظیم شده بود، توسط دکتر محدثه محب‌حسینی مدیر بخش آموزش کمیسیون ملی یونسکو قرائت شد. وی در آغاز سخنان خود اظهار داشت: “این بیانیه، به طور مشترک با دو سمینار دیگر در زمینه آموزش با عناوین: “کنگره بین‌المللی اخلاق در آموزش (دانشگاه علوم پزشکی تهران، 5 اسفند 91) و سمینار بین منطقه‌ای رفع تبعیض در آموزش (دانشگاه شهید بهشتی، 6 اسفند 91) تنظیم شده است که با توجه به موضوعات دستور کار این سه سمینار، دارای سه محور اصلی “ترویج اخلاق در آموزش”، “حذف تبعیض در آموزش” و “مراقبت از نظام‌های آموزشی” می باشد”. وی در ادامه متن بیانیه مشترک را به زبان انگلیسی قرائت کرد.
|
دیدگاهتان را بنویسید