بررسی زمینه‌های اجتماعی و آموزشی تقلب و سرقت علمی در گفت و گو با دکتر غلامرضا ذاکر صالحی
مصاحبه با ماهنامه فرهنگ امروز-شماره۳-دی ۱۳۹۳
نباید فعالیت‌های ضد تقلب سبب تضعیف زیست‌بوم علمی در ایران شود
اشاره: دکتر غلامرضا ذاکر صالحی، دانش‌آموخته حقوق و دانشیار مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی است. ذاکر صالحی یکی از پی‌گیرترین پژوهشگران حوزه‌ی جامعه‌شناسی علم و حقوق پژوهش در ایران است. از جمله آثار وی در این زمینه می‌توان به «دانشگاه ایرانی: درآمدی بر جامعه‌شناسی آموزش‌عالی» و «دانشگاه، جامعه و فرهنگ» و «تقلب علمی: جنبه های اجتماعی و حقوقی» اشاره کرد. در این گفت و گو، ایشان ضمن پرداختن به مسائل عمومی مبتلابه جامعه‌ی علمی و آکادمیک در ایران، به ریشه‌یابی و علت‌شناسی گسترش فساد علمی در درون این فضا نیز توجه کرده است.
سوتیتر ۱: هنوز پلات‌فرم آموزش عالی ایران الگوی فرانسوی موسوم به”ناپلئونی” است که از۱۳۱۳ آغاز شده است. این الگودولت محور، تمرکزگرا و مبتنی بر آموزش و نه پژوهش و معتقد به مدرک‌گرایی است. زیر ساخت اصلی آموزش عالی ما هنوز مبتنی بر الگوی ناپلئونی است. در این الگو احتمال اینکه دانشجوها گرفتار مدرک گرایی شوند و در دام تقلبات علمی بیفتند بیش تر است.
سوتیتر ۲: پارادایم موفقیت پارادایم بسیار بی رحمی است. به جوان این‌گونه القاء می‌نماید که باید به هر قیمتی موفق شوی و این یعنی نسبی گرایی اخلاقی و اینکه هدف وسیله را توجیه میکند. این جوان ممکن است همان جوانی باشد که بعدا دست به تقلب علمی بزند تا به هدف خودش برسد و موفق شود.
* تحلیل های مربوط به زمینه های تقلب و سرقت علمی، عموماً کار را از بسترهای رواشناختی و فردگرایانه ی مؤثر در دست زدن تقلب علمی آغاز می کنند: بر این اساس متقلب و سارق به سبب عدم پشتکار، عدم برخورداری از دانش و استعداد کافی و یا فقدان تعهد فردی و بی اخلاقی دست به سرقت آگاهانه از آثار دیگران می زند. در کل ضعف شخصیتی و اخلاقی یک پژوهشگر و دانش پژوه است که او را تشویق به بهره گیری رایگان و مخفیانه از آثار دیگران می کند. این دیدگاه چقدر واقع بینانه است و آیا اساساً می توان قائل به نوعی تقدم و تأخر میان این دیدگاه و دیگاه نهادگرا و بسترگرا شد؟
متن کامل مصاحبه درفایل پی دی اف پیوست
دیدگاهتان را بنویسید