یکشنبه ، ۲۵ / مهر / ۱۴۰۰ - ۱۸:۳۶
کد مقاله : 1481
انتشار جلد دوم کتاب حقوق آموزش عالی حکمرانی هیات امنایی دردانشگاه‌ها نسخه چاپی

انتشار جلد دوم کتاب حقوق آموزش عالی حکمرانی هیات امنایی دردانشگاه‌ها

 

جلد نخست مجموعه حقوق آموزش عالی درسال ۱۳۹۶ باهدف تبیین مفاهیم اصلی این شاخه ازدانش حقوق ومسائل آن درایران توسط موسسه پژوهش وبرنامه ریزی آموزش عالی منتشر شد.درآن کتاب موضوعاتی چون حق برآموزش وامکان تعمیم آن به آموزش عالی،ابعاد حق برآموزش عالی،چگونگی آن دراسنادبین المللی وقوانین اساسی کشورها، گونه شناسی قوانین آموزش عالی درایران، طبقه بندی مسائل حقوق آموزش عالی در ایران، موضوع استقلال دانشگاهی ازمنظرحقوقی،مبحث حقوق مالکیتهای فکری دانشگاهی و…….موردبررسی وتحلیل قرارگرفت.
جلد دوم این مجموعه که هم اکنون پیش روی شماست به حکمرانی هیات امنایی ونحوه تعامل دولت وهیات امنا وشیو های نظارت وگزارشدهی اختصاص دارد.
متاسفانه درداخل کشوربجز چندمقاله دردسترس  محققان نیست و ادبیات غنی درزمینه حکمرانی هیات امنایی شکل نگرفته است،ازاین رونگارنده ناگزیر به ترجمه برخی پژوهش های خارجی مرتبط گردید.ازآنجا که مطابق پیش بینی، بخش مهمی از این مطالعه به بررسی تجارب کشورها اختصاص داشت،این تجارب می بایست بصورت تفصیلی دراختیارمخاطبان قرار گیرد.لذا پژوهشهای کلیدی بین المللی بصورت کامل ترجمه گردیداما درتدوین نهایی بخشهای مهم آنها منعکس شد.بدیهی است معرفی یک پژوهش میدانی بین المللی درچند سطر برای مخاطبان پژوهشگرما کافی و وافی نبود.اکنون بیش از۶۰۰ نفرازاندیشمندان ومدیران کشور با تخصص های مختلف درهیئتهای امنای دانشگاهی عضو هستند. این تعداد بجز دانشگاهها وموسسات غیر دولتی مانند دانشگاه آزاد اسلامی است.بنا به توصیه رئیس سابق مرکزهیئت های امنا و ممیزه مرکزی این کتاب برای مطالعه این جمع نخبه منتشر می شود واین اثر برای آنها مانند یک کتاب راهنما وهندبوک عمل خواهد نمود.این اعضا مشتاق مطالعه تجارب عینی کشورهای دارای نظام های آموزش عالی پیشرفته هستند.بدین منظور تلاش شد تمام جزییات وابتکارات حقوقی ومدیریتی مندرج درگزارشات ومقالات خارجی دراین کتاب منتشر شود تا نیازی به مراجعه مکرربه این متون نباشد.مطالعات هوگان، جونز وشاناهان ،لومباردی،یوشر،انجمن هیاتهای امنای دانشگاهها وکالجها، به نحو خوبی بازتاب داده شد.مطالعه میدانی  وعمیق موسسه برنامه ریزی آموزشی یونسکو (IIIE) نیزبدلیل فراگیر بودن درسراسر آسیا اهمیت داشته وحدود ۷۰ درصد محتوای آن منعکس گردید. مقاله ارزشمند پرووت و استرمن در مورد «حکمرانی دانشگاه: استقلال، ساختارها و فراگیری» دیدگاه جامعی از کل اروپا به دست می‌داد وبرای خواننده ایرانی اهمیت داشت.لذا معرفی نسبتا کاملی ازاین پژوهش بین المللی ویافته های آن صورت گرفت.خوانندگان درفصل هشتم با ساختار حکمرانی ده ها دانشگاه در گوشه وکنارجهان(در سه قاره امریکا، اروپا، آسیا) آشنا می شوند.درانتها یافته های میدانی مصاحبه با۳۴ نفراز اعضای هیاتهای امنا وخبرگان آموزش عالی ایران آمده است که حاوی نکات وایده های بدیعی برای ارتقای نقش وجایگاه این نهاد وتنظیم بهتر مناسبات آن با دولت است.دربخش ضمیمه نیز چارچوب قانونی هیات امنا در سه دانشگاه برای بهره مندی سیاستگذاران وقانون پژوهان درج شده است.
دراین مطالعه پرسشهای مهم موردنظرمولف عبارت بودنداز:
۱-درسایرکشورها هیات امنا چه کارکردها و وظایفی برعهده دارد؟
۲-ساختار وترکیب اعضای هیات امنا درسایرکشورها چگونه است؟
۳-زمینه وبافتارآموزش عالی درکشورهای مورد مطالعه چیست؟
۴-وضع موجود ومطلوب مسئولیت متقابل دولت و هیئت امنا دانشگاهی چگونه است؟ چه ابهامات و کاستی‌هایی وجود دارد؟
۵-وضع موجود ومطلوب نظارت هیئت امنا دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی بر فعالیت موسسه خود چگونه است؟ چه ابهامات و کاستی‌هایی وجود دارد؟
۶-وضع موجود ومطلوب ارزیابی نهاد هیئت امنا به‌عنوان مرجع مقررات گذار چگونه است؟
روش نگارنده برای پاسخ به این پرسشها، در مرحله نخست، تحلیل حقوقی (legal analysis) مبتنی بر تفسیر (interpretation)  بود.
در گام بعد مطالعه تجارب بین‌المللی با استفاده ازمقالات و اطلاعات موجود در اینترنت و وبگاه دانشگاه‌های معتبر صورت پذیرفت.
تجارب موجود در چند بخش دسته‌بندی و کلاسه  شدند:
-وظایف وکارکرد هیئت امناها
-ترکیب اعضا وساختار
-رابطه دولت و هیئت امنا
-نظارت دولت بر هیئت امنا و شیوه ارزشیابی عملکرد هیئت‌ها
-نظارت و ارزشیابی هیئت امنا از دانشگاه تابعه خود

در گام سوم با تعدادی از صاحب‌نظران آشنا با آموزش عالی و حقوقدانان متبحر این حوزه مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. مصاحبه‌ها تا سرحد اشباع نظری ادامه یافت. نقطه نظرات دسته‌بندی و در قالب یک گزارش کیفی و تحلیلی جهت ارائه به مراجع ذی‌صلاح مدون شد.
ترکیب مصاحبه‌شوندگان عبارت بوداز: چند نفر حقوقدان آشنا با مسائل آموزش عالی ،چند نفر از اعضای برجسته هیئت امنا وچند نفر رئیس دانشگاه یا موسسه پژوهشی.

درپایان برخودلازم می دانم از همکاری  وتلاش همکاران زیر درتدوین این اثر صمیمانه سپاسگزاری وتقدیرکنم:

ازدکتر سعید سمنانیان استاد محترم دانشگاه تربیت مدرس  ورئیس سابق مرکزهیاتهای امنای وزارت علوم برای ارائه نکات اصلاحی ارزشمندشان درسراسر متن

ازسرکارخانم ندا رضایی برای هماهنگی مصاحبه ها وپیاده سازی وتلخیص متن آنها
ازآقای دکترمحمدجعفری مجد برای ارائه نکات وپیشنهادات مفیدشان دربخش اول کتاب(ادبیات وپیشینه)

ازسرکارخانم فهیمه حمدی برای ویرایش ادبی و صفحه بندی وکنترل نهایی بخش مطالعات تطبیقی

ازآقای محمد صابری نژاد برای گردآوری آرای دیوان عدالت اداری و تلخیص آنها

نگارنده از ارائه نکات اصلاحی و رهنمودهای ارزشمند صاحب نظران در ادامه این تلاش استقبال می کند.
مولف: غلامرضاذاکرصالحی

فهرست ‌مطالب

فصل ‌اول: ‌کلیات ‌‌

فصل ‌دوم ‌:مباحث ‌نظری ‌‌

رویکرد ‌نظری

حکمرانی ‌دانشگاهی ‌‌ ‌‌

پاسخگویی ‌و ‌مسئولیت ‌‌پذیری‌‌

استقلال ‌دانشگاهی ‌و ‌سرنوشت ‌نظارت ‌دولت ‌‌‌

نظارت ‌دولت ‌در ‌چالش ‌با ‌استقلال ‌دانشگاهی ‌‌‌

تمرکز ‌زدایی ‌(عدم ‌تمرکز) ‌و ‌کاهش ‌نظارت ‌‌ ‌‌

مفهوم ‌نظارت ‌‌ ‌‌

روش ‌نیمه ‌خود ‌مختاری ‌‌ ‌‌

سازمان ‌‌های ‌محلی ‌و ‌شوراها ‌‌ ‌‌

ماهیت ‌سازمان ‌دانشگاه ‌:موسسه ‌عمومی ‌مستقل ‌‌ ‌‌

پاسخگویی ‌هیئت ‌امنا ‌و ‌اعضای ‌آن ‌‌ ‌‌

نظارت ‌توسط ‌نهاد ‌نظارت ‌و ‌بازرسی(آمبود ‌زمان) ‌‌ ‌‌

فصل ‌سوم: ‌رابطه ‌دولت ‌و ‌سایر ‌قوا ‌با ‌هیات ‌امنا ‌در ‌ایران ‌‌ ‌‌

ابهامات ‌موجود ‌در ‌فرآیند ‌استقلال ‌دانشگاه ‌‌ها ‌‌ ‌‌

وضع ‌مقررات ‌به ‌‌عنوان ‌صلاحیت ‌هیئت ‌‌های ‌امنا ‌دانشگاهی ‌‌ ‌‌

نظارت ‌وزارتخانه ‌بر ‌دانشگاه ‌‌های ‌تابعه ‌‌ ‌‌

ارزش ‌حقوقی ‌مصوبات ‌هیئت ‌امنا ‌دانشگاه ‌‌های ‌دولتی ‌‌ ‌‌

نظارت ‌بر ‌مصوبات ‌هیئت ‌امنا ‌‌ ‌‌

نظارت ‌دولت ‌‌ ‌‌

نظارت ‌دیوان ‌عدالت ‌اداری ‌‌ ‌‌

نقش ‌شورای ‌عالی ‌انقلاب ‌فرهنگی ‌در ‌هیئت ‌امنا ‌‌ ‌‌

رئیس ‌هیئت ‌امنا ‌(وزیر ‌علوم) ‌و ‌نظارت ‌بر ‌زیر ‌مجموعه‌اش ‌‌ ‌‌

نظارت ‌هیئت ‌امنا ‌بر ‌موسسه ‌تابعه ‌خود ‌‌ ‌‌

توسعه ‌نقش ‌و ‌جایگاه ‌‌ ‌‌

جمع ‌‌بندی ‌فصل ‌‌ ‌‌

فصل ‌چهارم: ‌‌ ‌‌

مطالعات ‌مربوط ‌به ‌حاکمیت ‌و ‌اداره ‌امور ‌دانشگاهی ‌و ‌جایگاه ‌هیات ‌امنا ‌در ‌آن ‌‌ ‌‌

مطالعه ‌هوگان ‌

دستورالعمل ‌راهنما ‌برای ‌اعضای ‌هیئت ‌امنا ‌(هندبوک ‌هیئت ‌امنا) ‌

توصیه ‌های ‌انجمن ‌هیئت ‌‌های ‌امنا ‌دانشگاه ‌‌ها ‌و ‌کالج ‌‌ها ‌

مطالعه ‌جونز ‌و ‌شاناهان ‌و ‌گویان ‌در ‌زمینه ‌اداره ‌امور ‌دانشگاهی ‌در ‌کانادا ‌

برنامه ‌لومباردی ‌‌ ‌‌

مطالعه ‌یوشر ‌

جمع ‌بندی ‌

فصل ‌پنجم: ‌

مطالعات ‌مربوط ‌به ‌وظایف ‌و ‌کارکرد ‌هیات ‌امنا ‌

فصل ‌ششم: ‌

مطالعات ‌در ‌حوزه ‌اعضای ‌هیاتهای ‌امنا ‌

فصل ‌هفتم: ‌تجارب ‌و ‌اسناد ‌دانشگاهها ‌

فصل ‌هشتم: ‌

آموزه ‌ها ‌و ‌تجارب ‌خارجی ‌در ‌خصوص ‌رابطه ‌هیئت ‌امنا ‌و ‌دولت ‌

قاره ‌آمریکا ‌

قاره ‌آسیا ‌

قاره ‌اروپا ‌

جمع ‌‌بندی ‌فصل ‌

فصل ‌نهم: ‌

دیدگاههای ‌خبرگان ‌و ‌اعضای ‌هیات ‌امنا ‌

دیدگاههای ‌‌گروه ‌اول ‌خبرگان ‌

دیدگاههای ‌گروه ‌دوم ‌خبرگان

فصل ‌دهم ‌: ‌

اختتام ‌

منابع ‌

پیوست‌ها‌

 

دیدگاه‌ها بسته شده‌اند.